Dagsetning Tilvísun
25. sept. 1995 697/95
Virðisaukaskattur – Vegagerðin – bætur til bænda o.fl.
Vísað er til bréfs yðar dags. 12. september 1995 og fundar sem haldinn var með yður sama dag varðandi ýmsar greiðslur sem Vegagerðin greiðir bændum samkvæmt ákvæðum vegalaga nr. 45/1994, með síðari breytingum.
Í bréfi yðar er fjallað um greiðslur vegna eignarnáms eða efnistöku auk þess sem spurt er um hvort bændur eigi að skila virðisaukaskatti af greiðslum vegna uppsetningar eða viðhalds girðinga.
Landbætur vegna eignarnáms eða efnistöku
Samkvæmt 45. gr. vegalaga er landeigandi skyldur til að láta af hendi það land er þarf undir vegi eða til breytingar eða breikkunar eða viðhalds vega, svo og leyfa að efni til vega sé tekið í landi hans enda komi fullar bætur fyrir. Samkvæmt 1. mgr. 2. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, teljast fasteignir ekki til vara í skilningi laganna og ber því ekki að skila virðisaukaskatti af greiðslum vegna afhendingar fasteignar hvort sem um almenna sölu eða nauðungarsölu vegna eignarnáms er að ræða. Jafnframt er fasteignaleiga undanþegin virðisaukaskatti, sbr. 8. tölul. 3. mgr. 2. gr. virðisaukaskattslaga. Hins vegar fellur framsal réttinda til töku á afurðum eða hlunnindum jarða undir vöruhugtak laganna. Hér má nefna réttindi til töku á jarðefnum enda hafi rétthafi ekki fullkominn umráðarétt yfir jörðinni heldur einungis heimild til að nýta jörðina að ákveðnu marki þar sem gjaldtaka miðast við hversu mikið magn er nytjað. Í slíkum tilvikum er litið svo á að um vörusölu sé að ræða en ekki fasteignaleigu og skiptir ekki máli hvort um almenna sölu er að ræða eða nauðungarsölu samkvæmt sérstökum lögum.
Við mat á því hvort um vörusölu eða fasteignaleigu er að ræða er m.a. lagt til grundvallar hvernig yfirráðum fasteignarinnar er háttað og gjaldtaka ákvörðuð.
Girðingabætur og greiðslur vegna viðhalds girðinga.
Samkvæmt 37. gr. vegalaga skal veghaldari (Vegagerðin) girða báðum megin þegar vegur er lagður gegnum tún, ræktunarland, engjar eða girt beitiland eða leggja ristarhlið ásamt grindarhliði ef hann telur það hentugra. Sama gildir ef girðing er lögð umhverfis slík lönd er vegur liggur um. Jafnframt skal veghaldari greiða allan viðhaldskostnað ef girðing er reist eingöngu til þess að fría vegsvæði frá búfé, þ.e. á afréttum og öðrum sameiginlegum sumarbeitilöndum búfjár, sbr. 2. mgr. 39. gr. vegalaga.
Algengt er að bændur greiði sjálfir þann kostnað vegna girðinga sem Vegagerðin ber að greiða samkvæmt vegalögum. Í þessum tilvikum hefur vegur verið lagður í gegnum land bónda án þess að veghaldara hafi borið lagaskylda til að girða þegar vegurinn var lagður í upphafi. Síðar er landið tekið til annarrar notkunar s.s, notað sem sumarbeitiland og ber þá Vegagerð ríkisins að girða samkvæmt ákvæðum vegalaga. Eins og áður segir hvílir þessi skylda á Vegagerðinni en þar sem bóndi hefur girt sjálfur á eigin kostnað fær hann oft greiddar bætur og þá jafnvel nokkrum árum eftir að hann hefur girt af landið. Telja verður að í þessum tilvikum eigi umræddar bætur að gera bónda skaðlausan af þeim kostnaði sem hann hefur lagt út vegna girðingarinnar. Hér verður því frekar talið að um eiginlegar bætur sé að ræða í skilningi virðisaukaskattslaga en ekki endurgjald fyrir afhenta vinnu eða efni enda enginn verksamningur gerður milli bónda og Vegagerðarinnar. Af framansögðu þykir ljóst að ekki ber að skila virðisaukaskatti af slíkum bótagreiðslum.
Enn fremur greiðir Vegagerðin sumum bændum fastar greiðslur árlega vegna viðhalds girðinga sem Vegagerðinni ber skylda til samkvæmt vegalögum og 3. gr. reglugerðar nr. 325/1995, um girðingar með vegum. Þessar greiðslur eru inntar af hendi árlega án tillits til þess hvort og þá að hve miklu leyti girðingum er viðhaldið af bónda og eru því fremur ætlaðar til þess að gera bónda skaðlausan til lengri tíma litið af jarðraski vegna vegagerðar. Samkvæmt framansögðu er það álit ríkisskattstjóra að umræddar greiðslur séu ekki endurgjald fyrir selda vinnu vöru eða þjónustu og því teljast þær ekki til virðisaukaskattsskyldrar veltu bónda.
Virðingarfyllst,
f.h. ríkisskattstjóra
Vala Valtýsdóttir